یک جامعه شناس می گوید: <<سهمیه بندی جنسیتی در کنکور سراسری دقیقا یکی از مصداق های تبعیض علیه ن است. در واقع به طور رسمی، تلاش ن برای قبولی در کنکور نادیده گرفته می شود و به خصوص در رشته های پر طرفدار مثل پزشکی این تبعیض علیه ن اعمال می شود. اینکه در رشته ای ن تا حد پنجاه درصد پذیرش شوند و بقیه پذیرش به مردان اختصاص داده شود که با نمره کمتر وارد دانشگاه شوند، دقیقا تبعیض مبتنی بر جنسیت است که توسط سازمان سنجش اعمال می شود.>>
مستوره برادران نصیری: آزمون سراسری ورود به دانشگاه ها در ایران یا همان کنکور، در عمر ۵۴ ساله خود، تغییرات زیادی دیده است، تغییراتی که بارها باعث شده، آزمونی با وجهه اجتماعی با ی ترین موضوعات کشور برابری کند، خصوصا آنجا که اسم ن آورده می شود. اولین بار سال ۱۳۷۷ بود که تعداد دواطلبان دختر از داوطلبان پسر پیشی گرفت، رکورد تازه ای بود و احتمالا به حساب استثناء گذاشته شد، اما استثناء نبود و ادامه پیدا کرد، ادامه این روند به مذاق مسئولان خوش نیامد و به سمت و سویی رفت که دیگر از تحمل خارج شد.
چاره راه اعمال سهمیه بندی جنسیتی شد، البته بدون اینکه اعلام عمومی شود، این راه حل از آن جهت انتخاب شده بود که به عقیده تصمیم گیران افزایش حضور ن در کنکور و به تبع آن در دانشگاه سبب می شود مردان از تحصیلات دانشگاهی باز بمانند، خصوصا که قرار بود بازار کار هم سهم بیشتر و حتی مطلقی برای مردان داشته باشد.
همین دلایل مردسالارانه به موضوع تحصیل و اشتغال ن سبب شد تا پنج سال بعد، در بهار سال ۱۳۸۲ حسین رحیمی، رییس وقت سازمان سنجش اعلام کند که احتمالا در کنکور همان سال محدودیت ۵۰ درصدی در پذیرش دختران در کنکور اعمال شود. پس از آن، برای سه رشته پزشکی، دندان پزشکی و دارو سازی سهمیه بندی جنسیتی در کنکور سال ۸۳ پیش بینی و به مرحله اجرا گذاشته شد.
دو سال بعد هم علی عباس پور، رییس کمیسیون آموزش مجلس هفتم خبر داد موضوع افزایش تعداد ورودی های دختران در دانشگاه ها در مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح است اما جزئیات تصمیمات شفاف اعلام نشد.
موضوع کج دار و مریز ادامه پیدا کرد تا اینکه همه چیز در سال ۱۳۸۶ رسمی شد.
عبدالرسول پورعباس، رییس وقت سازمان سنجش به خبرگزاری ها گفت:<<قانونی که ما اعمال می کنیم به این صورت است که در برخی رشته های روزانه شامل برخی پزشکی ها، برخی از مهندسی ها و برخی علوم انسانی ها حداقل ورود هر جنسیت را تضمین می کنیم. این موضوع در بخشی از ظرفیت ها به نفع دختران و بخشی از ظرفیت ها به نفع پسرها است.>>
مخالفت ها از اجرای چنین طرحی به اوج رسید و فعالان حقوق ن بارها تاکید کردند که آنچه اتفاق افتاده قطعا تبعض جنسیتی محسوب می شود. این مخالفت ها البته چندان تغییری در رویه پیش نیاورد، تاجایی که برخی سال ها اوضاع بدتر هم شد. مثلا در سال ۹۲ کلا رشته ها نه و مردانه شدند، فقط در یک نمونه و در یک دانشگاه، در دانشگاه علامه طباطبایی رشته های علوم تربیتی،علوم ی،کتابداری و اطلاع رسانی را برای ن و رشته های مددکاری اجتماعی،حسابداری،مدیریت صنعتی،مدیریت هتلداری را برای مردان اختصاص داده شد. بنابراین دانشگاه علامه طباطبایی از ۱۹ رشته خود ۹ رشته را تفکیک جنسیتی کرد.
ده سال از این تغییرات گذشته، سازمان سنجش و وزارت خانه های مرتبط شامل وزارت علوم و بهداشت، زیربار عنوان <<اعمال سهمیه بندی جنسیتی>> نمی روند، اما اسمش هرچه باشد، همچنان ادامه دارد، همان طور انصاف نیوز به نقل از یکی از مخاطبانش، شهریور امسال اعلام کرد: <<متاسفانه روند اعمال سهیمه های جنسیتی تبعیض آمیز از سال ۸۵ تا به امروز ادامه دارد و اعتراض چندانی هم در پی نداشته و به یک روند عادی تبدیل شده است. این مسئله ی غم انگیز در دفترچه های کنکور امسال نمود بیشتری داشته و کاملا علنی تر از سال های گذشته شده به طوری که در بورسیه های صنعتی فرصت های بورسیه ای برای ن به طور کامل حذف شده و یا بسیار کاهش پیدا کرده است>>.
با همه این فراز و نشیب ها در کنکور امسال هم اعلام شد حدود ۶۱ درصد پذیرفته شدگان زن و حدود ۳۹ درصد مرد هستند. با این وجود این سوالات بعد از بیش از دو دهه همچنان پابرجا هستند؛ چرا اعمال سهمیه بندی جنسیتی، تبعیض جنسیتی است؟ چرا از افزایش حضور ن در دانشگاه ها استقبال نمی شود؟ چرا ن بیشتر مشتاق حضور در دانشگاه ها هستند؟ و به این پرسش ها و پرسش های بیشتر، دکتر سیمین کاظمی، پزشک و جامعه شناس پاسخ داده است. او معتقد است <<بر اساس یک تفکر سنتی و کلیشه ای و پوسیده مهارت ها و توانمندی های ن انکار می شود>> ضمن اینکه <<در واقع تحصیلات دانشگاهی و دانشگاه جایی است که ن می توانند توانمندی های شان را نشان دهند>>.
مشروح این گفت وگو را اینجا بخوانید:
در کنکور امسال حدود ۶۱ درصد پذیرفته شدگان زن و حدود ۳۹ درصد مرد هستند، این تفاوت معنادار را چطور ارزیابی می کنید؟
در ایران به علت نابرابری جنسیتی که در ساختار اقتصادی اجتماعی ی و فرهنگی تنیده شده، امکان مشارکت اجتماعی و نیز ترقی و پیشرفت برای ن محدود است و تحصیلات تنها مسیر تحرک اجتماعی صعودی است که برای ن باز است. در واقع ن از این تنها امکان موجود استفاده می کنند که بتوانند از سنگینی نابرابری های مبتنی بر جنسیت بکاهند. تحصیلات دانشگاهی یکی از مبادی اصلی ورود به حوزه اشتغال برای ن است و برای همین ن در کنکور انگیزه بیشتری نسبت به مردان دارند.
به نظر می رسد پسران در سال های اخیر اقبالشان را به دانشگاه و تحصیلات دانشگاهی از دست داده اند، چه دلایلی منجر به این موضوع شده است؟
اولا بر اساس تقسیم کار مبتنی بر جنسیت، همچنان مردان بیشتر از ن با فشار نقش نان آور شدن و استقلال اقتصادی مواجه هستد و برای همین ترجیح می دهند زودتر وارد بازار کار شوند. ثانیاً بازار کار به گونه ای سازمان یافته که فرصت های اشتعال بدون تحصیلات دانشگاهی بیشتر می تواند نصیب مردان شود. علاوه بر اینها سربازی اجباری هم به عنوان مانع پیش روی تحصیل مردان عمل می کند. مجموع این سه عامل به کاهش شوق پسران به تحصیل در دانشگاه منجر می شود.
سال ۸۶ رئیس وقت سازمان سنجش آموزش کشور اعمال پذیرش جنسیتی در نتایج کنکور را تأیید کرد و در پاسخ به شائبه های مطرح شده گفت: <<نوع پذیرش جنسیتی که در کنکور سراسری اعمال می شود موجب پذیرش داوطلبان پسر یا دختر با تفاوت علمی بالا نخواهد شد و این نوع پذیرش به هیچ عنوان تبعیض تلقی نمی شود.>> هنوز مشخص نیست که در کنکور سال های بعد و خصوصا امسال هم چنین اتفاقی رخ داده یا نه، با توجه به این سابقه آیا پذیرش جنسیتی تبعیض محسوب نمی شود؟
سهمیه بندی جنسیتی در کنکور سراسری دقیقا یکی از مصداق های تبعیض علیه ن است. در واقع به طور رسمی، تلاش ن برای قبولی در کنکور نادیده گرفته می شود و به خصوص در رشته های پر طرفدار مثل پزشکی این تبعیض علیه ن اعمال می شود. اینکه در رشته ای ن تا حد پنجاه درصد پذیرش شوند و بقیه پذیرش به مردان اختصاص داده شود که با نمره کمتر وارد دانشگاه شوند، دقیقا تبعیض مبتنی بر جنسیت است که توسط سازمان سنجش اعمال می شود.
انگیزه ن برای ورود به دانشگاه چه دلایلی دارد؟
همان طور که پیش تر اشاره کردم که تحصیلات دانشگاهی راهی برای مقابله با نابرابری جنسیتی و جبران ستم جنسیتی است که ن هوشمندانه به این راهکار توجه نشان می دهند. در واقع تحصیلات دانشگاهی و دانشگاه جایی است که ن می توانند توانمندی های شان را نشان دهند و برای ورود به بازار کار آماده شوند.
برخی معتقدند که با توجه به اینکه نرخ بیکاری ن در ایران ۷۰ درصد بیشتر از مردان است، رشد تحصیلات عالیه در بین ن موجب سرخوردگی می شود، با این گزاره موافق هستید؟
بازار کار ایران، فضایی به شدت جنسیت زده دارد و پذیرای ن تحصیلکرده نیست. به چند دلیل ورود ن به حوزه اشتغال کند شده است و نرخ بیکاری ن بسیار بالاتر از مردان است. اولاً به طور رسمی اصرار بر تقسیم کار جنسیتی وجود دارد و اشتغال به عنوان حقی مردانه معرفی می شود و ن به خانه نشینی و ایفای نقش مادری و همسری تشویق می شوند. ثانیاً بازار کار و فضای اشتغال به شدت جنسیت زده است و با این فرض که "بین مرد و زن متقاضی یک شغل، اولویت با مرد است، چون نان آور است"، از استخدام ن خودداری می شود.
بعد بر اساس یک تفکر سنتی و کلیشه ای و پوسیده مهارت ها و توانمندی های ن انکار می شود و ن کمتر از مردان واجد صلاحیت برای احراز یک شغل تشخیص داده می شوند. با این اوصاف می بینیم که نرخ مشارکت اقتصادی ن حدود ۱۳ درصد است و با تفکرات و موهومات زن ستیزانه پتانسیل بزرگ ن تحصیلکرده و این نیروی کار آماده نادیده گرفته می شود. با چنین وضعیتی مشخص است که ن ممکن است سرخورده و ناامید شوند.
وظیفه حاکمیت و دولت ها برای حفظ این اشتیاق ن برای ادامه تحصیل چگونه تعریف می شود؟
لازم است نگاه جنسیت زده به حوزه تحصیل و اشتغال کنار گذاشته شود. این حق انسانی ن است که بتوانند تحصیل کنند و شغلی داشته باشند. تقسیم کار مبتنی بر جنسیت لازم است برچیده شود. چنین شکلی از تقسیم کار با جامعه امروزی مناسبت و همخوانی ندارد و به تضییع حقوق ن منجر می شود، بنابراین باید کنار گذاشته شود. حاکمیت لازم است از این اشتیاق ن به تحصیل استقبال کند، به حذف تبعیض جنسیتی در حوزه اشتغال کمک کند و زمینه را برای استفاده از پتانسیل و توانمندی ن فراهم نماید.
با نه و مردانه کردن رشته های تحصیلی موافق هستید؟ و اصلا چنین تقسیم بندی هایی در دانشگاه های دنیا وجود دارد؟
نه. همه انسان ها صرفنظر از زن یا مرد بودن، توانایی ها و علائقی دارند که می توانند آن را در رشته تحصیلی شان به طور جدی دنبال کنند. برای همین همه باید این امکان را داشته باشند که در رشته مورد نظرشان تحصیل یا کار کنند یا دست کم مانع رسمی پیش روی شان نباشد. تفکیک رشته ها بر حسب جنسیت، در واقع محروم کردن افراد از دنبال کردن علائق و استفاده از توانایی های شان است.
نگاه های منفی به حضور بیشتر ن در دانشگاه ها را چطور باید مجاب کرد؟
نگاه منفی به حضور بیشتر ن در دانشگاه ها از ناحیه کسانی است که تبعیض علیه ن را جایز می دانند و با هر پیشرفت ن احساس خطر می کنند که بنیادهای سنت متزل و جامعه سنتی مضمحل شود، چرا تا زمانی که اکثریت مطلق در دست مردان بود چنین نگاه منفی وجود نداشت و آن را نوعی تقدیر ن می دانستند ولی حالا با برگشتن ورق نگاه منفی دارند، چون از نظر آن وضعیت نرمال وضعیتی است که اکثریت فرصت ها و منابع در دست مردان متمرکز باشد. این ناراضیان از حضور ن در دانشگاه ها لازم است توجه داشته باشند که کنکور رقابتی است که بر دو فرض استوار است، اول، افراد بر حسب اختیار در آن شرکت می کنند و دوم، بر اساس میزان تلاش شان موفق می شوند.نه جلوی مردان گرفته شده که ثبت نام کنند و نه گفته شده درس نخوانند، به ن هم نه تنها امتیازی داده نشده که سهمیه بندی جنسیتی هم به زیان آنها اعمال شده است.
موفقیت ن و حضور آنها در جامعه و بازارکار از شاخص های توسعه محسوب می شود، به نظر شما چنین نگاهی در جامعه ما چقدر مورد تایید است و چه از سوی دولت مردان و چه عموم مردم حمایت ها و توجه به این مساله چقدر عینی و جدی است؟
تحصیل و اشتغال از جمله حقوق ن است و برای احقاق یا اعطای چنین حقوقی نیازی به توصیه آژانس های بین المللی توسعه نیست. یعنی لازم نیست برای اینکه ن از حق مسلم تحصیل و اشتغال برخوردار شوند به محاسبه سود و زیان و فاکت و نقل قول از اینجا و آنجا متوسل شویم. حقوق انسانی ن مقدم بر توسعه است. در پاسخ به سوال شما باید بگویم که به لحاظ نظری این نگاه یعنی "مجال دادن به ن برای توسعه اقتصادی" به ادبیات بخشی از تمداران وارد شده است ولی در عمل اتفاق خاصی نیفتاده است، چون در ایران آنچه برای ن به طور رسمی تجویز می شود، در خانه نشستن و خانه داری است و نه حضور در جامعه و مشارکت اقتصادی.
کلیشه های جنسیتی در کنکور چه مصادیقی دارد؟
با وجود اینکه ن اکثریت صندلی های دانشگاه را به دست آورده اند، اما در رشته ریاضی فیزیک همچنان اکثریت داوطلبان مردان هستند. این بی علاقگی و شاید ترس ن از ریاضی ضعفی است که ن هنوز بر آن غلبه نکرده اند و در واقع محصول جامعه پذیری آنها در خانواده و مدرسه و . است. کلیشه های جنسیتی مبنی بر ناتوانی ن در ریاضیات و نیز کمتر بودن فرصت های شغلی مرتبط با رشته های ریاضی برای ن، موجب شده ن کمتر از مردان به سمت این رشته بروند. هر چند موفق ترین ریاضیدان زن جهان، زنده یاد مریم میرزاخانی از ایران برخاست و نبوغ ریاضی خود و توانایی ن را به جهان ثابت کرد، اما دختران همچنان کمتر از پسران به سمت ریاضی می روند که این وضعی ناامیدکننده است و لازم است مورد توجه جامعه از خانواده تا مدرسه تا رسانه ها قرار گیرد.
منبع: خبر انلاین
تصمیم عجیب آموزش و پرورش؛ ادغام رشته‌های «تجربی»، «ریاضی» و «انسانی» در یک رشته
زنان ۶۱درصد پذیرفته‌شدگان کنکور؛تحصیل تنها امکان موجود برای غلبه بر نابرابری‌های جنسیتی/ «آنچه که بر
خطری که رئیسی را تهدید می‌کند/ اقدامات خوب اما ناکافی وزارت بذرپاش
ن ,جنسیتی ,دانشگاه ,مردان ,رشته ,کنکور ,تحصیلات دانشگاهی ,سازمان سنجش ,برای ن ,ن برای ,سهمیه بندی ,شوند ثانیاً بازار ,تنها امکان موجود ,درصد پذیرفته شدگان ,دانشگاه علامه طباطبایی